Σύμφωνα με τα άρθρα 1584 – 1654 ΑΚ ο ανήλικος τίθεται σε επιτροπεία όταν κανένας γονέας δεν έχει ή δεν μπορεί να ασκήσει τη γονική μέριμνα ή παραβαίνουν τα καθήκοντά τους για την επιμέλεια του τέκνου ή τη διοίκηση της περιουσίας του.
Όταν το ζητήσουν οι ίδιοι για σπουδαίο λόγο, το Δικαστήριο αφαιρεί την άσκηση της γονικής μέριμνας από αυτούς. Με την απόφαση για αφαίρεση, το Δικαστήριο αναθέτει την άσκησή της σε υποδεικνυόμενο από τους γονείς πρόσωπο ή σε τρίτο προσδιορίζοντας και τον τρόπο άσκησής της.
Στην περίπτωση αναδοχής ανηλίκου, όταν η ένταξη του ανηλίκου στην ανάδοχη οικογένεια γίνεται διαρκέστερη παράλληλα εξασθενούν οι δεσμοί του ανηλίκου με τους φυσικούς γονείς του.
Όργανα της επιτροπείας είναι το Δικαστήριο, ο επίτροπος και το εποπτικό συμβούλιο.
Το Δικαστήριο διατάσσει ύστερα από αίτηση ή και αυτεπαγγέλτως την επιτροπεία, διορίζει τον επίτροπο και ορίζει τα σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία της, σύμφωνα με το Νόμο.
Ο επίτροπος διορίζεται πάντοτε από το Δικαστήριο (δοτή επιτροπεία). Επίτροπος διορίζεται κατά προτίμηση ένα από τα ακόλουθα πρόσωπα με τη σειρά:
ο ενήλικος σύζυγος του ανηλίκου
το φυσικό ή νομικό πρόσωπο που ορίσθηκε με διαθήκη ή με δήλωση στον Ειρηνοδίκη ή σε συμβολαιογράφο από όποιον ασκούσε τη γονική μέριμνα κατά το χρόνο της δήλωσης και κατά το θάνατό του
το κατά την κρίση του Δικαστηρίου καταλληλότερο πρόσωπο με προτίμηση προς τους πλησιέστερους συγγενείς του ανηλίκου.
Δεν διορίζεται επίτροπος αυτός που πρέπει να προτιμηθεί αλλά δεν έχει δικαιοπρακτική ικανότητα, ή ο ενήλικος που έχει διορισθεί προσωρινός δικαστικός συμπαραστάτης, ή όποιος αποκλείσθηκε από την επιτροπεία με διάταξη τελευταίας βουλήσεως εκείνου που δικαιούται να υποδείξει επίτροπο ή ο διορισθείς επίτροπος που αποποιήθηκε την επιτροπεία. Ακόμη και αν πρόκειται για περισσότερα ανήλικα τέκνα των ιδίων γονέων διορίζεται ένας επίτροπος εκτός αν συγκρούονται τα συμφέροντα των ανηλίκων αδελφών οπότε διορίζεται διαφορετικός επίτροπος για κάθε ανήλικο τέκνο και εάν η αντίθεση περιορίζεται σε ορισμένα θέματα ή είναι προσωρινή, διορίζεται ειδικός επίτροπος. Το εποπτικό συμβούλιο αποτελείται από τρία έως πέντε μέλη από συγγενείς του ανηλίκου, ή φίλους των γονέων του και εάν δεν υπάρχουν, ή συντρέχει σπουδαίος λόγος, από όργανο της κοινωνικής υπηρεσίας. Έως τον διορισμό επιτρόπου σε επείγουσες περιπτώσεις, ο προϊστάμενος της κοινωνικής υπηρεσίας λαμβάνει όλα τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία του προσώπου και της περιουσίας του ανηλίκου.
Το Δικαστήριο για τον διορισμό του επιτρόπου συνεκτιμά υποχρεωτικά και την έρευνα της αρμόδιας κοινωνικής υπηρεσίας και αποφασίζει αφού ακούσει τους πλησιέστερους συγγενείς καθώς και κάθε άλλο πρόσωπο το οποίο μπορεί κατά την κρίση του να το διαφωτίσει.
Αν δεν βρίσκεται κατάλληλο φυσικό πρόσωπο, η επιτροπεία ανατίθεται σε ίδρυμα ή σωματείο που έχει συσταθεί για το σκοπό αυτό ή στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία.
Για την εκπροσώπηση του ανηλίκου σε συγκεκριμένη πράξη ή δίκη, το Δικαστήριο εκδίδει προσωρινή διαταγή διορίζοντας μετοίκηση των συγγενών ή και αυτεπαγγέλτως προσωρινό επίτροπο. Καθήκοντα του επιτρόπου είναι η επιμέλεια του προσώπου του ανηλίκου, η διοίκηση της περιουσίας του και η εκπροσώπησή του σε κάθε δικαιοπραξία ή δίκη που αφορά το πρόσωπό του ή την περιουσία του ενεργώντας κάθε πράξη τακτικής διαχείρισης ιδίως για πληρωμή χρεών και είσπραξη απαιτήσεων ενεργώντας αποκλειστικά και μόνο για λογαριασμό του ανηλίκου.
Ο επίτροπος μπορεί να λάβει αμοιβή ανάλογη των εργασιών που πραγματοποιεί ενώ ευθύνεται για κάθε ζημιά του ανηλίκου κατά την άσκηση των καθηκόντων του.
Με άδεια του εποπτικού συμβουλίου ο επίτροπος δικαιούται στο όνομα του ανήλικου να εκμισθώνει ή να μισθώνει ακίνητα, να συνάπτει σύμβαση με αντικείμενο την παροχή της εργασίας του ανηλίκου ή σύμβαση μαθητείας και να επιχειρεί κάθε άλλη πράξη που υπερβαίνει τα όρια της τακτικής διαχείρισης εκτός της διάθεσης και εκποίησης περιουσιακών στοιχείων του ανηλίκου, να δανείζει ή να δανείζεται, να εγγυάται ή να αποδέχεται από επαχθή αιτία ξένο χρέος, να αποποιείται κληρονομιά ή να παραιτείται από νόμιμη μοίρα, να αποδέχεται κληροδοσία που περιέρχεται στον ανήλικο και συνεπάγεται βάρη, να αποποιείται κληροδοσία που περιέρχεται στον ανήλικο. Η απόφαση για τον διορισμό του επιτρόπου καταχωρίζεται σε ειδικό δημόσιο βιβλίο που τηρείται στη γραμματεία του Δικαστηρίου, επιδίδεται στον επίτροπο και στην αρμόδια κοινωνική υπηρεσία με επιμέλεια του Δικαστηρίου.
